Dokter Valentine Een vraag die regelmatig voorbij komt: is soja nou gezond of niet? Een begrijpelijke vraag, want er leven nog heel wat oude verhalen over deze peulvrucht. Soja bevat inderdaad fyto-oestrogenen, maar in tegenstelling tot wat wel eens wordt beweerd veroorzaken deze stoffen geen negatieve effecten bij de mens. De studies die een (zwak) verband aantoonden tussen soja en hormonen zijn oude onderzoeken, die grotendeels bij dieren zijn uitgevoerd. Inmiddels zijn er gelukkig grote onderzoeken gedaan bij mensen, die laten zien dat soja juist veel positieve effecten heeft.
Soja is een volwaardige bron van eiwitten en is rijk aan vezels, calcium, kalium, magnesium en ijzer. Het is gezonder dan koemelk, waar juist wel hormoonverstorende stoffen in zitten. Bovendien bevat soja in tegenstelling tot koemelk geen verzadigd vet.
Uit onderzoek blijkt dat sojagebruik beschermt tegen hart- en vaatziekten, borstkanker, prostaatkanker, osteoporose en overgangsklachten.
Maar hoe zit dat nou bij kinderen? Daar zijn minder studies naar gedaan, maar ze zijn er wel! Kinderen die sojamelk drinken ipv koemelk hebben minder last van obstipatie en allergische klachten, zoals eczeem en astma. Hun groei en botopbouw verlopen ongestoord en ook op de hormonen blijkt soja juist een positief effect te hebben. Meisjes die sojaproducten gebruiken komen later in de puberteit, wat gunstig is voor hun latere risico op borstkanker en osteoporose. Overigens daalt de leeftijd van de eerste menstruatie de laatste jaren flink en is aangetoond dat het eten van vlees daar een negatief effect op heeft. Soja werkt dus beschermend! Het veroorzaakt geen feminisatie bij jongens, en ook bij hen werken de fyto-oestrogenen uit soja eerder beschermend dan schadelijk.
Let wel op: de studies zijn uitgevoerd met minimaal bewerkte soja, dus sojamelk, tofu en tempe. Probeer bewerkte soja zoals aanwezig in vleesvervangers zo veel mogelijk te voorkomen.
Er zijn 2 situaties waarin het gebruik van soja bij kinderen wordt afgeraden. Bij een aangeboren schildklierafwijking en een aangetoonde soja allergie.
Soja opvolgmelk blijkt mogelijk te kunnen interfereren met medicatie voor hypothyreoïdie (een traag werkende schildklier), hoewel de studies daarin tegenstrijdige resultaten laten zien. Bij kinderen met een normale schildklierfunctie is sojamelk en soja opvolgmelk geen probleem gebleken.
Soja allergie komt gelukkig weinig voor. Minder dan een half procent van de kinderen heeft hier last van. Symptomen bestaan oa uit huiduitslag en diarree, maar kunnen ook heftiger zijn. De meeste kinderen groeien over een soja allergie heen en hebben er geen last meer van tegen de tijd dat ze 10 jaar zijn.
Al met al is soja dus een uitstekend voedingsmiddel voor kinderen!
Literatuur:
Messina M, Rogero MM, Fisberg M, Waitzberg D. Health impact of childhood and adolescent soy consumption. Nutr Rev. 2017 Jul 1;75(7):500-515.
Quak SH, Tan SP. Use of soy-protein formulas and soyfood for feeding infants and children in Asia. Am J Clin Nutr. 1998 Dec;68(6 Suppl):1444S-1446S.
Huggett AC, Pridmore S, Malnoe A, Haschke F, Offord EA. Phyto-estrogens in soy-based infant formula. Lancet. 1997;350(9080):815–816
Bhatia J, Greer F; American Academy of Pediatrics Committee on Nutrition. Use of soy protein-based formulas in infant feeding. Pediatrics. 2008 May;121(5):1062-8.
Businco L, Bruno G, Giampietro PG. Soy protein for the prevention and treatment of children with cow-milk allergy. Am J Clin Nutr. 1998 Dec;68(6 Suppl):1447S-1452S.
Testa I, Salvatori C, Di Cara G, Latini A, Frati F, Troiani S, Principi N, Esposito S. Soy-Based Infant Formula: Are Phyto-Oestrogens Still in Doubt? Front Nutr. 2018 Nov 23;5:110.
Rogers IS, Northstone K, Dunger DB, Cooper AR, Ness AR, Emmett PM. Diet throughout childhood and age at menarche in a contemporary cohort of British girls. Public Health Nutr. 2010 Dec;13(12):2052-63.
Cheng G, Remer T, Prinz-Langenohl R, Blaszkewicz M, Degen GH, Buyken AE. Relation of isoflavones and fiber intake in childhood to the timing of puberty. Am J Clin Nutr. 2010 Sep;92(3):556-64.
Iacono G, Cavataio F, Montalto G, Florena A, Tumminello M, Soresi M, Notarbartolo A, Carroccio A. Intolerance of cow’s milk and chronic constipation in children. N Engl J Med. 1998 Oct 15;339(16):1100-4.
Lanou AJ, Berkow SE, Barnard ND. Calcium, dairy products, and bone health in children and young adults: a reevaluation of the evidence. Pediatrics. 2005 Mar;115(3):736-43.
Liener IE. Implications of antinutritional components in soybean foods. Crit Rev Food Sci Nutr. 1994;34(1):31–67
Domínguez-López I, Yago-Aragón M, Salas-Huetos A, Tresserra-Rimbau A, Hurtado-Barroso S. Effects of Dietary Phytoestrogens on Hormones throughout a Human Lifespan: A Review. Nutrients. 2020 Aug 15;12(8):2456.
Zhang X, Shu XO, Gao YTet al. . Soy food consumption is associated with lower risk of coronary heart disease in Chinese women. J Nutr. 2003;133:2874–2878.
Xie Q, Chen ML, Qin Yet al. . Isoflavone consumption and risk of breast cancer: a dose–response meta-analysis of observational studies. Asia Pac J Clin Nutr. 2013;22:118–127.
Yan L, Spitznagel EL. Soy consumption and prostate cancer risk in men: a revisit of a meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2009;89:1155–1163
Koh WP, Wu AH, Wang Ret al. . Gender-specific associations between soy and risk of hip fracture in the Singapore Chinese Health Study. Am J Epidemiol. 2009;170:901–909.
Bhathena SJ, Velasquez MT. Beneficial role of dietary phytoestrogens in obesity and diabetes. Am J Clin Nutr. 2002;76(6):1191–1201
Cross HS, Kallay E, Lechner D, Gerdenitsch W, Adlercreutz H, Armbrecht HJ. Phytoestrogens and vitamin D metabolism: a new concept for the prevention and therapy of colorectal, prostate, and mammary carcinomas. J Nutr. 2004;134(5):1207S–1212S
Wada K, Nakamura K, Masue Tet al. . Soy intake and urinary sex hormone levels in preschool Japanese children. Am J Epidemiol. 2011;173:998–1003.
Kim J, Kim HJ, Joung Het al. . Overnight urinary excretion of isoflavones as an indicator for dietary isoflavone intake in Korean girls of pubertal age. Br J Nutr. 2010;104:709–715.
